Bilimsellik

Bilim, bir konudaki olguların tanımlanarak, olgular arasında nedensellik ilişkisi kurup, bu ilişkileri teori olarak sunarak kanunlara ulaşmaktadır.

Bilimsellik bölümünde “bilimden” söz edilmesinin gerekçesi, çok genel olarak, “bilimsel araştırma” bağlamında, bir araştırmanın “bilimselliği” konusunda farkındalık oluşturabilmektir.

Bilimselliğin en önemli ölçütü, çalışmanın dizgeli bir şekilde yapılmasıdır. Amaç, mevcut değişmez bilgileri belli bir yöntemle kullanarak başka değişmez bilgiler ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu sayede genellenebilecek, sorun çözmede kullanılabilecek gerçek ya da gerçeğe yakın bilgi potansiyeli oluşturulur. Elde edilen bu değişmez bilgiler, başka sorunların çözümünde yeniden kullanılır.

Değişmez bilgiye ulaşmak için kullanılan her yöntem, her düşünce bilimseldir diyebiliriz. Bşr olayın, bir olgunun, bir düşüncenin bilimselliğinden bahsedebilmemiz için de onun yasa olabilmesi için gerekli değişmezlik ölçütüne ne kadar uyup uymadığına bakarız. Yasalaşmış bilgiler zaten doğan olarak bilimseldir. Teorilerin bilimsel olabilmesi için, mevcut değişmezler barındırması gerekir. Teorik kesin kabul olarak kabul edilmiş gerçekler olmadığı için, her zaman tartışmaya açıktır ve zaman içinde tekrar tekrar doğrulanmaya gerek duyarlar.

Bilimsel bilgi; bilimsel yöntem ve akıl yürütme yoluyla varlıklar hakkında elde edilen bilgidir. Bilimsel bilgi, nedensellik ilkesini kullanarak olgular üzerinde hipotezler üretir.

Bilimsel bilginin özellikleri;

• Bireyden bireye değişmeyip herkes için aynıdır.
• Bilim herhangi bir milletin, ırkın malı değil bütün bir insanlığın malıdır.
• Akla ve mantığa dayalıdır. Bilimsel olan, akılsaldır.
• Birikimli olarak ilerler.
• Sistemli ve düzenlidir.
• Eleştiriye açıktır. Aksine kanıt gösterildiği zaman bilimsel bilgi geçerliliğini yitirebilir.

Bilimsel araştırma; istenilen bilgiye ulaşabilmek için, sistematik veri toplama ve analiz etme sürecidir. Bazı bilimsel araştırmalar, kuram (teori) üretmeyi ya da var olan kuramları sınamayı amaçlamaktadır. Kuram, bir olguyu açıklamaya, kestirmeye ve/veya kontrol etmeye yarayan ilişkili ilkeler bütünüdür.

Örneğin; öğrenme olgusunu açıklayan kuramlar arasında bilişsel öğrenme kuramını ve davranışsal öğrenme kuramını sayabiliriz. Kuram üretmeyi ve/veya sınamayı hedefleyen bilimsel araştırmalara, temel araştırma adı verilmektedir. Yukarıda örnek olarak verilen kuramlardan davranışsal öğrenme kuramındaki “ödüllendirme ilkesi” ni sorgulayan bir araştırma temel araştırma özelliği göstermektedir.

Bilimsel araştırmada çözülmeye çalışılan problemin çok dikkatli ve ayrıntılı olarak belirlenmesi çalışmanın ilk adımı ve en önemli aşamasıdır. Bu aşamada elde edilecek olumlu ve olumsuz bilgi ve puanlar araştırmanın ileri aşamalarında önemli etkilere yol açar.

Araştırma sürecinde, problemlere bulunan çözümlerin güvenilir olması için veriler planlı ve düzenli olarak toplanır. Toplanan veriler analiz edilerek değerlendirilmesi yapılır. Son olarak konu ile ilgili raporlar hazırlanır.

Bilimsel araştırmanın aşamaları;

• Problemi Görme – Gözlem ve Araştırma Konusunun Belirlenmesi
• Araştırma Problemini Tanımlama
• Konuyla İlişkili Kaynakların Taranması
• Hipotezlerin Yazılması
• Araştırma Yöntem ve Modelini Belirleme
• Verilerin Toplanması ve Analizi
• Araştırmanın Sonuçlandırılması ve Araştırma Raporunun Yazılması

Bilgi iletimi, insanlığın varoluşundan bu yana günlük ve toplumsal yaşamın temel dinamiğidir. Bilimsel bilginin ortaya çıkmasıyla birlikte bilimsel iletişim sürecinin belirteci de olan bilgi iletiminde “kaynak gösterme” bilginin bilimselliğinin gereği olduğu kadar düşünsel mülkiyet haklarına saygının da gereğidir. Bu yönüyle bilimsel etik ilkesinin metin içindeki yaşam kanalı olan “kaynak gösterme” sayesinde metinler bilimsel metne dönüşmektedir.

Daha açık ifadeyle, kanıta dayalı her yeni bilgi için kuralına uygun “kaynak gösterme” vazgeçilmez olup, kuralına uygun olarak aktarılan yeni bilgi insanlığı doğru bilgiye biraz daha yaklaştırmaktadır. Kanıtlanmış, her yeni bilginin yeni soru işaretlerine yol açmasıyla bilimsel metinlerin ardışık çoğalması bilginin yayınım ve dağınımı için olduğu kadar bilimin geleceği için de elzemdir.

Bilimsellik bölümü üç bölümden oluşmaktadır. Aşağıda, üç bölümün neler olduğu ve her bölümde hangi konu başlıklarına yer verildiği ayrıntılı olarak açıklanmıştır.