Bilim Nedir?

Bu bölümde “bilimden” söz edilmesinin gerekçesi, çok genel olarak, “bilimsel araştırma” bağlamında, bir araştırmanın “bilimselliği” konusunda bir farkındalık oluşturabilmektir. Bu amaçla da BİLİM ve BİLİM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR çok genel olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Ancak, bilim gibi sürekli değişim içinde olan karmaşık yapıdaki bir süreci, kesin, açık ve herkesin üzerinde uzlaşacağı bir tanım ile betimlemenin oldukça zor olduğu göz ardı edilmemelidir.

Bilim, bilim insanlarınca belli yollarda üretilmiş bilgi birikimi olarak tanımlanabilir ve bu tanım bilimin güvenilir bilgi kaynağı olma boyutunu ön plana alır. Bu, “güvenilir bilginin” ürün olarak ele alındığı, ürün odaklı bir tanım olarak kabul edilebilir.

Bilgiyi elde etmenin sistemli yolu olan araştırma ve bununla ilgili teknikler şeklindeki bir tanımda ise vurgulanan bilimin bir süreç olma boyutudur. Bu ise, bilimde yöntem olarak düşünülecek süreç odaklı  bir tanımdır.

Bilim kavramına, toplumsal bir gereksinim ve bu gereksinimin geniş ölçekte ve örgütlü bir biçimde karşılanması açısından bakıldığında, toplum içinde insanların çeşitli gereksinimlerini karşılamak gibi işlevleri olan örgütlenmeler görülür ki, bu da bilimin toplumsal bir kurum olma  boyutudur. Toplumsal kurumların toplumsal gereksinimleri (sağlıklı yaşama, günlük yaşamı kolaylaştırma, bireysel gelişimi gerçekleştirme, diğer bireylerle sağlıklı ilişkiler kurma gibi bireysel gereksinimler) karşılama gibi genel bir amaçla ortaya çıktığı düşünüldüğünde, bu tanım da amaç odaklı bir betimleme olarak düşünülebilir.

Bu tanımlardan bir genellemeye gidilecek olursa, “birtakım toplumsal gereksinimleri karşılamak üzere, sistematik yollarla elde edilmiş ve geçerliliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü” şeklinde bir tanımlama yapılabilir.

“Bilim temelde, insanoğlunun, kendisini ve çevresini daha iyi tanıyıp gerektiğinde etkileyebilme, ona egemen olup kendi kontrolü altına alma şeklindeki doğal istek ve güdüsünden kaynaklanmaktadır”

Bir araştırmacı, araştırması esnasında, ne denli merak duygusuyla bir gerçeği ortaya çıkarmaya çalışıyorsa o denli bilimselliğe yaklaşıyor demektir. Ancak, ortaya çıkardığı gerçek ya da ulaştığı doğru da, topluma ya da alana bir yenilik katmalı veya yapılmakta olan bir işin daha nitelikli ya da daha kolay yapılabilmesine olanak sağlamalıdır.