Uyum Katsayıları

İlişki ölçüleri ya da katsayıları iki olay veya istatistikte iki değişken arasındaki bağıntıyı ölçmemize yarar. Bazen değişkenler arasındaki uyumu ararken yanlışlıkla ilişkiyi kullandığımız olmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken konu ilişki ve uyum arasındaki farkın çok açık ve net olarak bilinmesi gerektiğidir.

Önceki bölümde ilişki konusunu ayrıntısıyla inceledik. Bir değişkenin değeri değişirken diğerinin değeri de aynı şekilde değişiyorsa kuvvetli bir ilişki vardır. Ancak, değişkenlerin değerleri arasında farklılık da gözleniyorsa uyum yoktur. Örneğin; eşler arasında genellikle hanımların yaşları beylerin yaşlarıyla doğru orantılı yani ilişkilidir. Fakat uyumlu olduğu söylenemez. Çünkü hanım ve beylerin yaşları arasında önemli sayılabilecek derecede fark vardır. Bu örneği ileride inceleyeceğiz.

Bu konu daha çok gözlemci değerlendirmeleri veya aynı ölçmeyi yapan ölçücülerin uyumunu ya da denkliğini görmek amacıyla gündeme gelmiştir.

İlk olarak kullanılan uyum testi kategorik veriler için ki-kare testi olmuştur. Ki-kare uyum iyiliği testi bir değişkenin gözlenen değerleriyle beklenen değerleri arasındaki uyumu test eder. Yine kategorik verilerde iki değişken sonucu arasındaki uyum kappa katsayısı ile hesaplanır. Sürekli iki değişken arasındaki uyum değeri uyumluluk ilişki katsayısı (concordance correlation coefficient) ile belirlenir. Yüksek uyum kuvvetli ilişki demektir fakat tersi doğru değildir.