Yayılım Ölçüleri

Önceli bölümde eldeki verilerin genel bir resmini ortaya koyarak verileri özetlemek ve sunmak için kullanışlı olan grafiksel modelleri ele aldık. Bu bölümde ise verileri hesaplanan değerlerden özetleyecek metotları göreceğiz. Bu hesaplamalar iki büyük başlık altında toplanır; ortalamalar ya da  merkezi eğilim ölçüleri ve  yaygınlık ölçüleri.

“Ortalama” bir okuyucuya günlük hayattaki kullanımıyla ortalama kelimesi oldukça aşinadır. Örneğin; ortalama gider, ortalama yakıt tüketimi, ortalama puan, ortalama yağış gibi birçok konuda konuşuruz. Diğer taraftan, birçok kişinin “ortalama aile” gibi net olmayan “tipik” veya “örnek” anlamına gelebilecek tanımlamaları vardır.

İstatistiksel terminolojide ortalama veriyi tipik olarak temsil etme yeteneğine sahip değerdir. En büyük veya en küçük gözlem birer uç değer olduklarından en tipik gözlemler olamazlar. Veriyi en iyi temsil edecek değerin seçiminin verinin dağılımının merkezi civarındaki sayısal ölçekte bir değerin olması uygundur. Bu sebeple, ortalama merkezi eğilim ölçüsü  veya dağılımın konum ölçüsü olarak bilinir.

En çok kullanılan yayılım ölçüleri aşağıda verilmiştir.