Nitel Veri Analizi

Nitel Veri Analizi

Yaklaşık 25 yıl öncesine kadar az sayıda araştırmacının ilgilendiği nitel araştırma yöntemleri, günümüzde birçok araştırmacı tarafından kullanılmakta ve gerek konferanslarda gerekse dergilerde nitel araştırma ürünü bilimsel çalışmalar önemli bir yer tutmaktadır. Bilimsel araştırma kavramı algısı ve süreçlerinde yaşanan bu dönüşüm, bilim insanlarının araştırma yöntemlerine yaklaşımında da belirgin bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Nitel araştırmanın kullanıldığı alanlar 1980’li yıllara kadar daha çok sosyoloji ve antropoloji ile sınırlı iken, bugün birçok sosyal bilim alanında olduğu gibi bazı fen bilim alanlarında da yaygın olarak kullanılan bir araştırma yöntemi haline gelmiştir. Nitel araştırmanın etki alanının genişlemesi ile kullanılan yöntemler de çeşitlenmiş ve farklı alanlarda zengin örnekler ortaya çıkmıştır. Nitel araştırma, antropoloji geleneğinin de etkisiyle, geçmişte daha çok gözlem ve kültür analizi çalışmaları ile sınırlı iken günümüzde olgubilim çalışmalarından kuram oluşturma yaklaşımlarına uzanan bir yelpaze içinde çok çeşitli nitel araştırmalar gerçekleştirilmektedir.

Nitel araştırma alanındaki bu gelişmeler alınyazında yer alan yöntem kitaplarının zenginleşmesi, dergilerde yer alan nitel araştırma makalelerinin ve sadece nitel araştırma yayınlayan dergilerin sayısının artması, nitel araştırmaların konferanslarda daha belirgin bir yer edinmesi ve nitel araştırma yöntemi ile hazırlanan araştırma önerilerinin bilimsel araştırmaları destekleyen kuruluşlar tarafından artan oranda kabul görmesi ile perçinlenmiştir. Nitel araştırmalara verilen önemin artması aynı zamanda, araştırmanın ön plana çıktığı yüksek lisans ve doktora programlarına nitel yöntemleri tanıtan dersler ve uygulamalar olarak yansımış ve nitel yöntemlerin kullanıldığı yüksek lisans ve doktora tezlerinin sayısı artmıştır. Geçmişte yaşanan nitel ve nicel yöntemler arasındaki çatışma yerini büyük ölçüde uzlaşmaya bırakmış ve yöntemsel farklılık, çevremizdeki olay ve olguları daha iyi anlama bakımından önemli bir zenginlik olarak görülmeye başlamıştır.

Bilim insana dair bir süreçtir; insanın çevresiyle olan etkileşiminde çevresini anlama merakının bir sonucudur. Dolayısıyla insan ve çevresinde olan değişim ve dönüşümler bilimin kullandığı kavramsal çerçeve, kuram sayıltı ve yöntemlerin yenilenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bu anlamda, insan ve çevresinin devingenliği bilimin içerik ve yöntemlerinde de devingen olmasını gerektirir. Ortaya çıkan yeni bulgular, yeni ilişkiler, yeni teknolojiler, yeni anlayışlar bilimsel bilgiye ulaşma yolunda bizi yeni arayışlara iter.

Yeni mercek ve görüntüleme teknolojileri son yirmi yılda fizik ve astronomide çığır aşan keşiflere yol açtı. Yeni tıp teknolojileri hem araştırmada hem teşhis ve tedavi yöntemlerinde hem de tıp alanındaki kurumsal yaklaşımlarımızda ve kavramsal düşünme biçimlerimizde kökten değişimlere yol açtı. Daha kaotik, muğlak ve esnek özellikler gösteren insan ve toplum dinamiklerini anlamada kullandığımız sosyal bilim alanları da benzer gelişmelerden etkileniyor. Değişimin ve dönüşümün ivmesi ve çapı doğa ve fen bilimlerinde olduğu kadar köklü ve derin olmasa da örneğin Toplum Bilimi (Sosyoloji), Tinbilim (Psikoloji), İnsan Bilim (Antropoloji) araştırmacıları 20. Yüzyılın başlarına oranla bugün daha karmaşık kavram ve yöntemlerle çalışmaktadırlar. Eskiden fazlasıyla emek yoğun olan veri toplama ve veri çözümlemelerinde bugün ses ve video kayıt, bunların depolanması, internet aracılığıyla kısa sürede paylaşılması, yeni bilim teknolojilerinin veri analizinde kullanılması gibi pek çok yenilik bilim insanlarının çalışmalarını kolaylaştırmaktadır.

Bu nedenlerle, nitel veri analizi bölümünde bugün yaşamımızı derinden etkileyen, yaşamımızı kolaylaştırdığı kadar yeni güçlük alanları sunan bilgisayar ve internet teknolojilerinin nitel araştırmayla ilişkisine değinmek bir zorunda kaldık.

Nitel veri analizi, nitel araştırmacıların en fazla güçlük çektikleri aşamalardan biridir. Toplanan verilerin analiz edilerek yazılı bir rapor haline getirilmesi, deneyimli araştırmacılar için bile kolay bir süreç değildir. Bu bölüm nitel veri analizi sürecini araştırmacılar için anlaşılır hale getirmeyi amaçlamaktadır. Önce nitel veri analizine yön verem kuramlar ve ilkeler tartışılmakta daha sonra nitel veri analizi yaklaşımlarından betimsel analiz ve içerik analizi anlatılmaktadır. Ayrıca nitel verinin sayısallaştırılması ve veri analizi amacıyla bilgisayarların kullanılması konuları da bu bölümde ele alınmaktadır.

Nitel veri analizi bölümü altı bölümden oluşmaktadır. Aşağıda, altı bölümün neler olduğu ve her bölümde hangi konu başlıklarına yer verildiği ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Kavramsal Çerçeve

1. Bölüm - Kavramsal Çerçeve

Kavramsal Çerçeve bölümünde; Nitel Araştırmanın Taşıdığı Özellikler, Nitel Veri Analizi Yaklaşımları ve Veri Analizi İçin Önemli Kavramlar (Betimleme, Analiz ve Yorumlama) konuları ele alınmıştır.
Betimsel Analiz

2. Bölüm - Betimsel Analiz

Betimsel Analiz bölümünde; Özetleme, Yorumlama ve Betimsel Analiz Aşamaları (Betimsel Analiz İçin Çerçeve Oluşturma, Tematik Çerçeveye Göre Verilerin İşlenmesi, Bulguların Tanımlanması, Bulguların Yorumlanması) konuları ele alınmıştır.
İçerik Analizi

3. Bölüm - İçerik Analizi

İçerik Analizi bölümünde; Tümevarımcı Analiz, Kodlama, Kavram ve Nitel Veri Analizi Aşamaları (Verilerin Kodlanması, Temaların Bulunması, Kodların ve Temaların Düzenlemesi, Bulguların Tanımlanması ve Yorumlanması) konuları ele alınmıştır.
Raporlaştırma

4. Bölüm - Raporlaştırma

Raporlaştırma bölümünde; Akla Yatkınlık, Bireylerin Deneyimlerine Uygunluk, İnandırıcılık, Önem ve Okunurluk konuları ele alınmıştır.
Nitel Verinin Sayısal Analizi

5. Bölüm - Nitel Verilerin Sayısal Analizi

Nitel Verilerin Sayısal Analizi bölümünde; Nitel İndirgeme ve Sözcük Sıklığını Hesaplama (Analiz Biriminin Saptanması, Tema veya Kategorilerin Açık Bir Biçimde Tanımlanması, Kodlamanın Örnek Veri Seti Üzerinde Denenmesi, Tema veya Kategorilerin Gözden Geçirilmesi, Örnek Veri Setinin Kodlanması ve Yüzdelerin Hesaplanması) konuları ele alınmıştır.
Nitel Veride Bilgisayar Kullanımı

6. Bölüm - Nitel Veri Analizinde Bilgisayarların Kullanımı

Nitel Veri Analizinde Bilgisayarların Kullanımı bölümünde; Nitel Veri Analizinde Kullanılabilecek Bilgisayar Yazılımlarının Gerçekleştirdiği İşlevler, Kelime İşlemcileri, Kodlama Yazılımları ve Kodlama ve Kuram Geliştirme Yazılımları konuları ele alınmıştır.