Örnekleme Yöntemleri Konusu

Örnekleme Yöntemleri

Örneklemenin daha elverişli olacağı alanların çokluğu fakir ve az gelişmiş ülkelerde, daha yüksek olmasına karşın örneklemenin avantajlarından en az yararlananlar bu ülkelerdir. Yeterli ölçüde istatistik anlayışı bulunmayan toplumlarda örneklemeye karşı olan güvensizlik nedeniyle gerektiğinden çok fazla harcamalarda işe yararlılığı düşük istatistiklerin derlenmesine neden olunmakta veya aynı olanaklarla elde edilmesi mümkün olan çok önemli ve çok yararlı bir kısım istatistiklerden yoksun kalınmaktadır.

Özetlenmek istenirse, aynı koşullar altında yapılan bir sayımla sağlanan istatistiklerin doğruluk derecesi örneklemeninkinden daha yüksektir. Ancak, birçok halde örnekleme için sağlanabilen elverişli koşullar sayımlar için olanaksızdır. Bunun sonucu olarak, çok daha yüksek bir maliyetle ve çok daha uzun bir sürede elde edilen sayım sonuçlarının hata payları, örnekleme tahminlerininkinden daha yüksek olabilir.

Çok eskilerden beri yararlanıldığı bilinmekle birlikte örnekleme kuramının ilk olarak oluşması geçtiğimiz yüzyılım ortalarına dayanır. Bununla birlikte, örnekleme kuramı kısa sayılabilecek bir bir süre içinde, hızlı bir gelişme göstererek çok çeşitli örnekleme yöntemleri ortaya konmuş ve geniş bir uygulama alanına kavuşmuştur. Devlet ve bilim kesimi ile özel kesimde geniş bir uygulama alanı olan çok çeşitli örnekleme yöntemleri vardır. Örnekleme hatasının büyüklüğü ve objektif kriterlerin sağlanması ile ilgili olarak örnekleme yöntemleri iki gruba ayrılır. Bunlar;

  1. Olasılı Olmayan Örnekleme Yöntemleri
  2. Olasılı Örnekleme Yöntemleri

Olasılı Olmayan Örnekleme Yöntemleri

Keyfi Örnekleme

1. Bölüm - Keyfi Örnekleme

Yığının N birimden n tanesi, örneklemeyi yapanın kişisel görüşüne göre seçilip bir örnek oluşturulması ve bu örnek birimleri için toplanan bilgilerden yığının parametrelerinin tahmin edilmesi biçiminde yapılan örneklemeye, keyfi örnekleme denir.
Dilim Örneklemesi

2. Bölüm - Dilim Örnekmesi

Yığın geniş bir coğrafi alana dağılmış ve birimlere ulaşmak için fazla para ve zaman harcanmasına yol açmışsa keyfi örnekleme elverişli sayılmaz.
Kota Örneklemesi

3. Bölüm - Kota Örneklemesi

Yığının, incelenen nitelikler açısından farklılık gösteren başlıca grup veya bölümlerinden, önem dereceleri ile orantılı sayıda birim seçilerek yapılan örneklemeye kota örneklemesi denir.

Olasılı Örnekleme Yöntemleri

Olasılı örnekleme yöntemlerinin açıklanmasına geçmeden önce temel kavramlar üzerinde durulması uygun olur.

Olasılı örnekleme, yığından belli olasılıklarla çekilen birimlerden oluşan bir örneğe ilişkin değerlerden yığın parametrelerinin tahmin edilmesi yöntemidir. Çok sayıda olasılı örnekleme türleri geliştirilmiş ve uygulama alanları hızla genişletilmiş bulunmaktadır. Bu bölümde çeşitli örnekleme yöntemlerinden, yığınlardan bilgi toplama ve yığının parametrelerini tahmin etmede yararlanılanlarının açıklanmasına çalışılacaktır. Açıklamalarda sık sık kullanma zorunluluğu olan bazı terimlerle ilişkili olan kavramlar hakkında yeterli bir bilgi edinmeden yanlış anlamalar önlenemez. Bu nedenle, örnekleme yöntemi türlerine geçmeden önce bazı temel kavramlara değinilmesi, örneklemeyi ilgilendiren özellikler üzerinde durulması gerekli ve yararlıdır.

Olasılı Örnekleme Yöntemlerinde Temel Kavramlar

4. Bölüm - Olasılı Örnekleme Yöntemlerinde Temel Kavramlar

Yığın, Çerçeve, Birim, Örnekleme Birimi, Gözlem Birimi, Birim Çekimi, Sapma, Tercihli ve Pratik Teknik, Sapmazlık, Etkinlik, Geçerlilik, Doğruluk, Yararlılık ve Duyarlılık, Örnekleme Hatası ve Standart Hata, Örnekleme İşleminin Planlanması, Uygulanması ve Sonuçlandırılması konuları bu bölümde anlatılmıştır.
Olasılı Örnekleme Yöntemleri

5. Bölüm - Olasılı Örnekleme Yöntemleri

Basit Rasgele Örnekleme, Sistematik Örnekleme, Tabakalı Örnekleme, Küme Örneklemesi ve Diğer Örnekleme Yöntemleri kısaca bu bölümde anlatılmıştır.